A technical meeting organized by the Nuclear and Radiation Safety Center and the Oak Ridge National Laboratory was held in Yerevan. The meeting aimed at presenting interested parties with the progress of preparatory work related to the removal of high-level radioactive sources and transfer to the storage facility. Highly radioactive sources have remained in Armenia since Soviet times and are currently not in use. They have been stored in a bunker of a scientific institute for decades, but now there is a need to move to a safe storage facility. Armenia has no such experience. For the first time, the Nuclear and Radiation Safety Center has developed a plan for their removal and transportation from the bunker in compliance with the highest safety standards. The Center is cooperating with a specialized US laboratory, whose specialists were invited to Armenia to discuss the program. The preparatory stage includes a thorough inspection of the site, an assessment of the necessary materials and equipment, as well as a detailed development of a safety plan. It is essential to minimize risks to both personnel and the environment during the process. The meeting was attended by representatives of the National Security Service, the Ministry of Internal Affairs, the Armenian Nuclear Power Plant, the Nuclear Safety Regulatory Committee of the Republic of Armenia, Radioactive Waste Disposal CJSC(RADON), as well as specialists from the Nuclear and Radiation Safety Center. This initiative is part of ongoing efforts to ensure global nuclear safety and responsible management of radioactive materials. Both Armenia and the United States emphasize the importance of international cooperation in reducing nuclear risks.
Ատոմային Էներգիայի միջազգային գործակալության կենտրոնակայանում կայացել է «Միջուկային անվտանգության մակարդակի բարձրացումը տեխնիկական և գիտական աջակցող կազմակերպությունների միջոցով. Մարտահրավերներ և հնարավորություններ արագ փոփոխվող աշխարհում» միջազգային համաժողովը:Մասնակցում էին փորձագետներ ամբողջ աշխարհից՝ կիսելու իրենց փորձը, ընդլայնելու TSO-ների տեխնիկական և գիտական կարողությունները, խթանելու նրանց ներդրումը միջուկային և ճառագայթային անվտանգության օբյեկտների գործունեության մեջ: Համաժողովի հատուկ նիստը նվիրված էր TOSCA ին (Technical and Scientific Support Organizations Self Capability Assessment)։ Այս գործիքի նկատմամբ մեծ հետաքրքրություն կա ամբողջ աշխարհում, և շատ ԱԷՄԳ անդամ երկրներ ցանկություն են հայտնել այն կիրառել: 2024 թվականին TSO սեփական կարողությունների գնահատումն ավարտվել է 2 երկրում՝ Հայաստանում և Գանայում։ Կոնֆերանսին մասնակցում էր Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոնի ներկայացուցիչ Մարինա Սիմոնյանը։ Նա ներկայացրեց ՄՌԱԳ կենտրոնի՝ ԱԷՄԳ կողմից ստեղծված գործիքի կիրառման և սեփական կարողությունների գնահատման փորձը: Գնահատման արդյունքները ԱԷՄԳ փորձագիտական խմբի հետ քննարկվել էին նոյեմբերի 19-21-ը Հայաստանում տեղի ունեցած Ազգային աշխատաժողովի ընթացքում։ Փորձագիտական խմբի ներկայացրած եզրակացությունները հիմք կհանդիսանան Գործողությունների ծրագրի մշակման համար։ Marina Simonyan Կոնֆերանսին մասնակցում էր Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոնի ներկայացուցիչ Մարինա Սիմոնյանը։ Նա ներկայացրեց ՄՌԱԳ կենտրոնի՝ ԱԷՄԳ կողմից ստեղծված գործիքի կիրառման և սեփական կարողությունների գնահատման փորձը: Գնահատման արդյունքները ԱԷՄԳ փորձագիտական խմբի հետ քննարկվել էին նոյեմբերի 19-21-ը Հայաստանում տեղի ունեցած Ազգային աշխատաժողովի ընթացքում։ Փորձագիտական խմբի ներկայացրած եզրակացությունները հիմք կհանդիսանան Գործողությունների ծրագրի մշակման համար։
2024 թվականի նոյեմբերի 19-21-ը Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության կենտրոնը և ՀՀ Միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեն հյուրընկալեցին Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ԱԷՄԳ) փորձագիտական թիմին՝ Հայաստանում անցկացվող ազգային աշխատաժողովի շրջանակներում։ Աշխատաժողովի նպատակն էր ծանոթանալ սեփական կարողությունների գնահատման TOSCA (Technical and Scientific Support Organizations Self Capability Assessment) գործիքի կիրառման ընթացքին և արդյունքներին: Կենտրոնը ԱԷՄԳ փորձագետներին ներկայացրեց իրականացված գնահատման և SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats) վերլուծության արդյունքները։ Ներկայացված վերլուծությունների ու քննարկումների արդյունքում ԱԷՄԳ-ի փորձագիտական խումբը հրապարակեց առաջարկությունների իր հաշվետվությունը, որը հետագայում հիմք կծառայի Գործողությունների ծրագրի մշակման համար: TOSCA գործիքի կիրառման Կենտրոնի փորձը կներկայացվի ԱԷՄԳ-ում՝ ս․ թ․ դեկտեմբերի 2-6-ը, Վիեննայում կայանալիք միջազգային համաժողովի ընթացքում։
ՀՀ Միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեն հյուրընկալեց Շվեդիայի միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության ոլորտը կարգավորող մարմնի ներկայացուցիչներին։ Հյուրերը միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի և «Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոն» ՓԲԸ-ի փորձագետների հետ միասին կայցելեն ՀԱԷԿ, «Ռադիոակտիվ թափոնների վնասազերծում» ՓԲԸ, ճառագայթային թերապիա իրականացնող որոշ առողջապահական կազմակերպություններ։ Այցի արդյունքում կնախապատրաստվի Հայաստանի և Շվեդիայի կարգավորող մարմինների միջև համագործակցության և փոխընբռնման հուշագիր։ «Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոն» ՓԲԸ-ն համագործակցելու է Շվեդիայի կարգավորող մարմնի հետ ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման, միջուկային բժշկության և ճառագայթային թերապիայի, ինչպես նաև մասնագետների պատրաստման ու վերապատրաստման բնագավառներում։
ՄՌԱԳ կենտրոնի ռադիացիոն անվտանգության առաջատար մասնագետ Արփի Խաչատրյանը մասնակցեց Վիեննայում կայացած Տեխնիկական հանդիպմանը, որտեղ քննարկվեցին Միջազգային ռադիացիոն չափումների և միավորների կոմիտեի (ICRU) 95-րդ զեկույցում ներկայացված արտաքին ճառագայթահարման չափումների գործառնական նոր մեծությունների և միավորների ներդրման հնարավոր ազդեցությունները: Քննարկվող հարցերը ներառում էին նոր չափումների ներդրման առավելությունները, իրականացման հետ կապված խնդիրները և դրանց ընդունման համար անհրաժեշտ ժամանակը: Արփի Խաչատրյանն իր ելույթում անդրադարձավ ռադիացիոն անվտանգության ոլորտի այն մարտահրավերներին, որոնց բախվում են Հայաստանի նման փոքր երկրները: ՄՌԱԳԿ-ը շարունակում է իր ակտիվ մասնակցությունը միջազգային քննարկումներում և հանձնառու է ակտիվ դերակատար լինել՝ աջակցելով ճառագայթային պաշտպանության միջազգային ստանդարտների մշակմանը։
Կենտրոնի ներկայացուցիչ, ռադիացիոն անվտանգության առաջատար մասնագետ Սաթինե Վարդանյանը մասնակցել է Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի երկրների համար կազմակերպված “ «Ռադիոակտիվ թափոնների և ռադիոակտիվ աղբյուրների անվտանգ կառավարում Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում» թեմայով միջազգային աշխատաժողովին: Սաթինե Վարդանյանը հանդես է եկել զեկույցով, ներկայացնելով ռադիոակտիվ աղբյուրների հայտնաբերման և դրանց հետ աշխատանքի Հայաստանի փորձը։
Երևանը պաշտոնապես դիմել է Վաշինգտոնին միջուկային հարցերում համագործակցելու համար, ԱՄՆ-ն ուսումնասիրում է Հայաստանի դիմումը։ Եթե Նահանգները հաստատի հայտը, Հայաստանը կարող է ստանալ ամերիկյան քաղաքացիական միջուկային տեխնոլոգիաներ՝ նոր ատոմակայան կառուցելու համար։ Դիմումը հաստատելու կամ մերժելու հնարավոր ժամկետների մասին ոչինչ չի հաղորդվել։ «Տեղեկատվությունը Հայաստանին փոխանցելու համար հարկավոր է որոշակի պարտավորություններ վերցնել՝ հայկական կողմը պետք է պարտավորություններ վերցնի, և հենց այդ, այսպես կոչված, 123 համաձայնագրի նպատակներից մեկն էլ դա է, որ մենք միանալով այդ համաձայնագրին՝ պարտավորվում ենք ինֆորմացիան, տեղեկատվությունը երրորդ կողմին չփոխանցել», – «Ազատության» հետ զրույցում ասաց Միջուկային և ռադիացիոն անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոնի ղեկավար Արմեն Ամիրջանյանը: Ավելի մանրամասն կարդալ այստեղ։
Կենտրոնի ռադիացիոն անվտանգության թիմի ներկայացուցիչը հուլիսի 22-26-ը մասնակցել է «Միջուկային նյութերի կառավարման ինստիտուտի» 65-րդ տարեկան հեղինակավոր հանդիպմանը, որն այս տարի անցկացվել է ԱՄՆ Պորտլանդ քաղաքում։ Հանդիպման ժամանակ ներկայացվել է կարգավորող հսկողությունից դուրս գտնվող ռադիոակտիվ նյութերի և նախագծային նպատակներով օգտագործման համար ոչ պիտանի ռադիոակտիվ աղբյուրների կառավարման վերաբերյալ ՄՌԱԳԿ-ի փորձը։ Կենտրոնի ներկայացուցչին շնորհվել է «Միջուկային նյութերի կառավարման ինստիտուտի» անդամակցության մեկ տարվա իրավունք և հեղինակավոր «Միջուկային նյութերի կառավարման ամսագրի» թղթակից անդամի և խմբագրի իրավունք։
